Kadına Yönelik Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun: Ceza Hukukunda Etkililik ve Uygulama Sorunları

Kadına yönelik şiddet, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de önemli bir toplumsal sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Bu sorunun önüne geçebilmek için çeşitli hukuki düzenlemeler yapılmış olup, Türkiye'de en önemli düzenlemelerden biri de 6284 sayılı, Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’dur. Pek tabi, hukuki düzenlemelerin varlığı tek başına yeterli değildir; önemli olan bu düzenlemelerin etkin uygulanması ve caydırıcılığının sağlanmasıdır. Ancak, kanunun uygulanması sürecinde bazı sorunlar ortaya çıkmakta ve bu durum, kanunun etkililiğini de tartışmaya açmaktadır. Bu yazımızda, 6284 sayılı Kanun’un kapsamı, ceza hukukundaki etkililiği ve uygulamada karşılaşılan sorunlar ele alınacaktır.

6284 Sayılı Kanun’un Kapsamı ve Amacı

6284 sayılı Kanun, kadına yönelik şiddeti ve aile içi şiddeti önlemeyi amaçlayan temel yasal düzenlemelerden biridir. Bu Kanun’un temel amacı, şiddet mağdurlarını korumak, şiddeti önlemek ve şiddet faillerine yönelik yaptırımlar uygulamaktır (Resmî Gazete, 2012). Kanun, sadece fiziksel şiddeti değil, psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddeti de kapsamaktadır. Bu yönüyle geniş bir koruma çerçevesi sunmaktadır.

Kanun kapsamında öngörülen koruyucu tedbirler arasında şiddet uygulayanın mağdura yaklaşmasının yasaklanması, mağdurun güvenli bir yere yerleştirilmesi, kimlik bilgilerinin gizlenmesi gibi önlemler bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, önleyici tedbirler kapsamında ise şiddet uygulama riski bulunan kişilere yönelik rehabilitasyon programları, eğitimler ve uyarılar yer almaktadır.

Ceza Hukukunda 6284 Sayılı Kanun’un Etkililiği

Ceza hukuku, şiddet vakalarının önlenmesinde ve faillerin cezalandırılmasında önemli bir işleve sahiptir. Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında yer alan kasten yaralama (TCK m. 86), tehdit (TCK m. 106), cinsel saldırı (TCK m. 102) gibi suçlar, şiddet vakalarına karşı caydırıcılık sağlamayı amaçlamaktadır. Ancak, kadına yönelik şiddetle mücadelede sadece ceza hukukunun yeterli olmadığı, koruyucu ve önleyici tedbirlerin de etkin bir şekilde uygulanması gerektiği açıktır.

6284 sayılı Kanun, kadına yönelik şiddetle mücadelede önemli bir adım olarak kabul edilmektedir. 6284 sayılı Kanun’un getirdiği en önemli yeniliklerden biri, şiddet mağdurlarının korunmasına yönelik hızlı tedbirlerin alınabilmesidir. Bu kapsamda, şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması, mağdura psikolojik destek sağlanması ve geçici maddi yardım verilmesi gibi düzenlemeler bulunmaktadır. Ancak, bu tedbirlerin uygulanmasında çeşitli sorunlar yaşandığı görülmektedir. Ayrıca, kanun, şiddet mağdurlarına ücretsiz hukuki destek ve psikolojik danışmanlık hizmeti sağlanmasını da öngörmektedir.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

6284 sayılı Kanun’un uygulanmasında en büyük sorunlardan biri, tedbir kararlarının bazen etkin bir şekilde yerine getirilmemesidir. Örneğin, uzaklaştırma kararına rağmen faillerin mağdurlara yaklaşmaya devam ettiği ve hatta bazı durumlarda ölümle sonuçlanan vakıaların yaşandığı da bilinmektedir.

Diğer bir sorun ise, kolluk kuvvetlerinin ve yargı mensuplarının konuya yaklaşımıdır. Mağdurların şikâyetleri zaman zaman ciddiye alınmamakta, faillerin yeterli cezayı almadığı durumlar ortaya çıkmaktadır (Ertürk, 2020). Ayrıca, mağdurların korunması için öngörülen sığınma evlerinin sayısının yetersiz olması ve mağdurların ekonomik olarak desteklenmemesi de, şiddet döngüsünün kırılmasını zorlaştırmaktadır.

Bir diğer önemli mesele ise, toplumsal bilinç eksikliğidir. Kadına yönelik şiddetle mücadelede hukuki düzenlemeler kadar, toplumsal farkındalığın artırılması da büyük önem taşımaktadır. Kadınların haklarını bilmeleri ve şiddetle karşılaştıklarında hukuki yolları kullanmaları için bilgilendirme çalışmalarının artırılması gerekmektedir.

1. Tedbir Kararlarının Uygulanmasındaki Eksiklikler: Kanun kapsamında alınan tedbir kararlarının uygulanmasında ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Özellikle, şiddet uygulayan kişilerin tedbir kararlarına uymaması ve mağdurları tekrar rahatsız etmesi sıkça görülen bir durumdur. Bu durum, kolluk kuvvetlerinin denetim eksikliği ve tedbir kararlarının takibindeki yetersizliklerden kaynaklanmaktadır.

2. Şiddet Mağdurlarının Bilinç Eksikliği: Şiddet mağduru kadınların bir kısmı, hakları ve kanun kapsamında alabilecekleri tedbirler konusunda yeterince bilinçli değildir. Bu durum, mağdurların başvuru süreçlerini geciktirmekte veya hiç başvurmamalarına neden olmaktadır.

3. Yargı ve Kolluk Personelinin Eğitim Eksikliği: Kanunun etkili bir şekilde uygulanabilmesi için yargı ve kolluk personelinin kadına yönelik şiddet konusunda duyarlı ve bilinçli olması gerekmektedir. Ancak, bazı durumlarda, bu personelin eğitim eksikliği veya önyargıları, şiddet mağdurlarının korunmasını engelleyebilmektedir. Özellikle, küçük yerleşim birimlerinde, şiddet olaylarının “aile içi mesele” olarak görülmesi ve ciddiye alınmaması, mağdurların adalete erişimini zorlaştırmaktadır.

4. Maddi ve İdari Yetersizlikler: 6284 sayılı Kanun’un etkili bir şekilde uygulanabilmesi için yeterli maddi kaynak ve idari altyapı gerekmektedir. Ancak, özellikle küçük illerde ve ilçelerde, şiddet mağdurlarına yönelik hizmetlerin sunulmasında yetersizlikler yaşanmaktadır. Örneğin, sığınma evlerinin sayısının yetersiz olması veya psikolojik destek hizmetlerinin eksikliği, mağdurların korunmasını zorlaştırmaktadır.

Çözüm Önerileri

6284 sayılı Kanun’un etkili bir şekilde uygulanabilmesi ve kadına yönelik şiddetle mücadelede başarıya ulaşılabilmesi için bazı adımların atılması gerekmektedir:

1. Tedbir Kararlarının Etkin Şekilde Takibi: Tedbir kararlarının uygulanması ve takibi konusunda kolluk kuvvetlerinin daha etkin bir rol üstlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, şiddet uygulayan kişilerin takibi için teknolojik imkanlardan (örneğin, elektronik kelepçe) yararlanılabilir.

2. Toplumsal Bilinçlendirme Çalışmaları: Kadına yönelik şiddetle mücadelede toplumsal bilinçlendirme çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda, kadınların hakları ve başvuru süreçleri konusunda bilinçlendirilmesi, şiddet olaylarının önlenmesine katkı sağlayabilir.

3. Maddi ve İdari Altyapının Güçlendirilmesi: Şiddet mağdurlarına yönelik hizmetlerin sunulabilmesi için maddi kaynakların artırılması ve idari altyapının güçlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle, sığınma evlerinin sayısının artırılması ve psikolojik destek hizmetlerinin yaygınlaştırılması, mağdurların korunmasına katkı sağlayacaktır.

Sonuç

6284 sayılı Kanun, kadına yönelik şiddetle mücadelede önemli bir adım olmakla birlikte, uygulama sürecinde yaşanan sorunlar, kanunun etkililiğini sınırlandırmaktadır. Bu sorunların aşılabilmesi için, tedbir kararlarının etkin şekilde takibi, toplumsal bilinçlendirme çalışmaları, yargı ve kolluk personelinin eğitimi ve maddi altyapının güçlendirilmesi gibi adımların atılması gerekmektedir. Kadına yönelik şiddetle mücadele, yalnızca hukuki düzenlemelerle değil, toplumsal duyarlılık ve iş birliğiyle başarıya ulaşabilecek bir süreçtir.



Kaynakça

• Ertürk, Y. (2020). Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Hukukun Rolü. Ankara: Adalet Yayınları.
• Resmî Gazete. (2012). 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun. T.C. Resmî Gazete.
• Türk Ceza Kanunu (TCK) (2004). 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2012). Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun. Ankara: Resmi Gazete.
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu. (2020). Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Raporu. Ankara: TİHEK Yayınları.
• Altınay, A. G., & Arat, Y. (2009). Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• UN Women. (2019). Global Database on Violence against Women. Erişim adresi: https://evaw-global-database.unwomen.org